ถั่งเช่าทิเบตและถั่งเช่าสีทองกับผลลัพธ์ที่แตกต่าง

      ฤดูหนาวเป็นหนอนฤดูร้อนเป็นหญ้า หรือ “ หญ้าหนอน ” หลายคนอาจจะเคยได้ยินประโยคนี้แล้วอาจสงสัยว่าทำไมหญ้าไปอยู่กับหนอน แล้วจริง ๆ เค้าคือหนอนหรือเค้าคือหญ้า ?

“ หญ้าหนอน ” หรือ “ ตังถั่งเช่า ”หรือ “ ตังถั่งแห่เช่า ” เป็นสมุนไพรจีนอย่างหนึ่งที่เกิดจากหนอนผีเสื้อแถบที่ราบสูงทิเบต จำศีลอยู่ใต้ดินในฤดูหนาวแล้วถูกสปอร์ของเห็ดราอาศัยเป็นปรสิตและเติบโตสร้างเส้นใยออกมาทางส่วนหัวของตัวหนอน โพล่พ้นพื้นดินให้เห็นเป็นต้นหญ้าในฤดูร้อน เห็ดชนิดนี้มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Cordyceps sinensis

หญ้าหนอนหรือถั่งเช่าทิเบต Cordyceps sinensis
      จากความร่ำลือในสรรพคุณของ “ หญ้าหนอน ” ที่มีอยู่มากมาย เช่น บำรุงร่างกาย ยับยั้งปัญหาความจำเสื่อมในผู้สูงอายุ ยับยั้งอนุมูลอิสระในร่างกาย ชะลอความแก่ชราและความเสื่อมของเซลล์ เพิ่มภูมิต้านทานโรค ทำให้ร่างกายสดชื่น ปรับปรุงอาการอ่อนเพลีย ลดความดันโลหิตสูง ลดระดับน้ำตาลในเลือด ลดระดับคลอเรสเตอรอล และสมดุลคลอเรสเตอรอลในหลอดเลือด ส่งผลในด้านอารมณ์ ระงับประสาท ทำให้จิตใจสงบผ่อนคลาย  ด้วยสรรพคุณนานาประการนี้จึงเป็นที่มาของความต้องการ “ หญ้าหนอน ” ไม่ว่าจะเพื่อเสริมสุขภาพตนเอง  หรือแม้แต่เพื่อเป็นของกำนัลแด่คนสำคัญ

ในอดีตกาลกว่าจะได้ “ หญ้าหนอน ” มาสักตัวต้องแสวงหาตามภูเขาสูง เพราะด้วยข้อกำจัดทางภูมิประเทศและภูมิอากาศที่เอื้อต่อการเจริญเติบโต จึงไม่น่าแปลกใจเลยหากราคา “ หญ้าหนอน ” ของแท้จากทิเบตจะราคาเหยียบล้านต่อกิโลกรัม

แต่ด้วยเทคโนโลยีปัจจุบันที่ย่อโลกให้เล็กลงได้อย่างมาก และมันก็ย่อย่นระยะทางจากยอดเขาสูงมาสู่ขวดเพาะเลี้ยง “ หญ้าหนอน ” ในสภาวะจำลองเราจึงเห็น “ หญ้าหนอน ” ที่คล้าย ๆ กันในที่ต่าง ๆ ยี่ห้อต่าง ๆ ประเทศต่าง ๆ มากมาย อะไรคือ “ ความเหมือนที่แตกต่าง ” ที่ทุกคนควรรู้ก่อนเลือกหา “ หญ้าหนอน ” จากขวดมาบริโภค

สิ่งแรกเลยที่เหมือนกันของ “ หญ้าหนอน ” ที่มาจากขวดมันคือเห็ดราในสกุล Cordyceps เหมือนกันแต่แตกต่างตรงสายพันธุ์ อย่างที่เล่าให้ฟังตอนต้นแล้วว่า “ หญ้าหนอน ” แท้จากทิเบตคือเห็ดที่มีชื่อว่า Cordyceps sinensis  แต่ส่วนมากที่เราเห็นมากมายในท้องตลาดมักจะเป็น Cordyceps militaris  หรือ “ ถั่งเช่าสีทอง ” ด้วยเหตุผลที่ “ ถั่งเช่าสีทอง ” เลี้ยงง่ายในสภาวะจำลอง  แล้ว…สายพันธุ์ที่แตกต่างให้ผลลัพธ์ที่แตกต่างกันไหมนะ ?

สายพันธุ์แตกต่างผลลัพธ์จึงแตกต่าง

เหตุที่ “ หญ้าหนอน ” แท้จากทิเบตจึงมีสรรพคุณครอบจักรวาลประเด็นสำคัญอยู่ที่ สารออกฤทธิ์ ใน “ หญ้าหนอน ” และนี่คือคำตอบของผลลัพธ์ที่แตกต่างในแต่ละสายพันธุ์  อยากรู้ต่อแล้วละสิว่าแต่ละสายพันธุ์ที่บริโภคกันมีความแตกต่างในสารออกฤทธิ์อย่างไรบ้าง ?

ก่อนอื่นเลยเรามารู้จักสารออกฤทธิ์สำคัญใน “ หญ้าหนอน ”  กันก่อนซึ่งมีหลายกลุ่มและแต่ละกลุ่มจะมีผลต่อร่างกายแตกต่างกัน ได้แก่
      กลุ่มนิวคลีโอไซด์ ( Nucleosides ) เช่น อะดีโนซีน ( Adenosine ) กัวโนซีน  ( Guanosine ) และคอดีซีปิน ( Cordycepin ) ซึ่งเป็นสารเฉพาะตัวสำคัญที่พบใน “ หญ้าหนอน ” มีผลในการระตุ้นระบบภูมิต้านทานของร่างกาย และยังช่วยยับยั้งการเจริญเติบโตของเซลล์มะเร็งเม็ดเลือดขาว
         กลุ่มคอร์ดิเซ็ป สเตอรอล ( Cordycep sterol ) เช่น Ergosterol และ b-Sitosterol ถือเป็นสเตอรอลจากพืช ( Phytosterol ) มีโครงสร้างคล้ายคลอเลสเตอรอล ทำให้แย่งจับกับตัวดูดซึมคลอเลสเตอรอลส่งผลให้ร่างกายดูดซึมคลอเลสเตอรอลลดลงแต่ไม่มีโทษต่อร่างกาย นอกจากนี้ยังมีส่วนในการต้านเซลล์ผิดปกติ
      กลุ่มโพลีแซ็คคาไรด์ ( Polysaccharides ) เป็นคาร์โบไฮเดรตเชิงซ้อน เช่น Mannoglucan, Acid polysaccharide fraction ( APSF ), Heteropolysaccharides ( PS-A ) และ Exo-polysaccharides มีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ มีส่วนในการต้านเนื้องอก มีพิษต่อเซลล์มะเร็ง มีฤทธิ์ในการลดน้ำตาลและไขมันในเลือด และยังมีผลในการช่วยกระตุ้นระบบภูมิต้านทานของร่างกาย
      กลุ่มโปรตีน เช่น CSAP, Cordymin ( peptide ), Cordycedipeptide A และ Cordyceamides A and B ช่วยยับยั้งแบคทีเรีย ลดการอักเสบ และมีพิษต่อเซลล์มะเร็ง

เรามาดู สารออกฤทธิ์ ที่มีในแต่ละสายพันธุ์กันบ้างดีกว่า

หลายผลงานวิจัยทางวิทยาศาสตร์ทำการเปรียบเทียบปริมาณสารออกฤทธิ์ ใน “ หญ้าหนอน ” แต่ละสายพันธุ์ แต่ปริมาณอย่างเดียวไม่ใช่คำตอบสุดท้ายของการเลือกผลิตภัณฑ์มารับประทาน สิ่งสำคัญที่ผู้บริโภคอย่างเรา ๆ ควรพิจารณาด้วยคือผลการศึกษาทางพิษวิทยาและเภสัชวิทยา ซึ่งนักวิทยาศาสตร์เทน้ำหนักไปในการศึกษาที่สายพันธุ์  Cordyceps sinensis หรือ “ หญ้าหนอน ” แท้จากทิเบต และพบว่านอกจากจะมีสารออกฤทธิ์ครบถ้วนทุกกลุ่มในปริมาณที่เหมาะสมแล้ว ยังมีการศึกษาถึงผลทางเภสัชวิทยาต่อระบบต่าง ๆ  อย่างน้อยก็ทำให้เราพอเข้าใจว่ากำลังจะรับประทานอะไร… เพื่ออะไร…

เมื่อรู้เช่นนี้แล้ว…หากเลือกได้…ใคร ๆ ก็อยากเลือก สายพันธุ์แท้จากทิเบตกันจริงไหม ?

ข้อมูลจาก
1. ดร.อานนท์ เอื้อตระกูล , ผู้เชี่ยวชาญอาวุโส ( เห็ด ) องค์การสหประชาชาติ หนังสือเห็ดถั่งเช่า
2. วิชัย โชควิวัฒน , เย็นจิตร เตชะดำรงสิน , อุทัย โสธนะพันธุ์ , จรัส ตั้งอร่ามวงศ์ , สว่าง กอแสงเรือง , อภิญญา เวชพงศา , และคณะ ตำรับยาจีนที่ใช้บ่อยในประเทศไทย เล่ม 3 พิมพ์ครั้งที่ 1 กรุงเทพมหานคร : สำนักงานกิจการโรงพิมพ์องค์การทหารผ่านศึกในพระบรมราชูปถัมภ์ ; 2551 หน้า 411-25
3. เย็นจิตร  เตชะเภสัช , ถั่งเช่า , วารสารการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก , ปีที่ 12 ฉบับที่1  มกราคม – เมษายน 2557  ,  หน้า 3 - 16